İDDİA
Başvuru sahibi itirazen şikâyet dilekçesinde:
İhale İlanı’nın 4.3.2’inci maddesinde ve 7.5.2’nci maddesinde yer alan düzenlemeyle isteklilerin teklifleri kapsamında İstanbul il sınırları içerisindeki kendisine ait veya kiralama yöntemiyle kullanılacak ve bazı standartlara ilişkin belgelere sahip yemek üretim tesisine ilişkin kapasite raporunun sunulmasının istenildiği, ihale üzerinde bırakılacak olan istekliden değil de tüm isteklilerden söz konusu kapasite raporunun istenilmesinin teklif maliyetini gereksiz olarak artırdığı bu sebeple rekabeti engellediği iddiasında bulunulmuştur.
KARAR
Başvuru sahibinin iddialarına ilişkin olarak:
Yemeğin üretileceği mutfakta/mutfaklarda üretimi engelleyecek mücbir sebeplerin oluşması durumunda veya yemek yapılan mutfağın tadilata girmesi durumunda ihale konusu işin büyüklüğü göz önünde bulundurularak telafisi mümkün olmayan durumların önüne geçebilmek maksadıyla isteklilerden,
– İstanbul il sınırları içerisinde bazı kalite ve standartlara ilişkin belgeler ve belirlenen üretim kapasitesinde olduğunu gösterir kapasite raporu bulunan mutfağa sahip olduklarını tevsik eden belgelerin ya da anılan özelliklerde olan mutfağın ihale konusu iş süresince kiraladıklarını gösterir kira sözleşmesinin,
– Anılan mutfağa ait gıda, personel ve ekipmanlara ilişkin ihale ilan tarihinden geriye dönük son 6 (altı) ay içerisinde alınmış analiz raporlarının teklifleriyle birlikte sunmalarının istenildiği,
– Pandemi nedeniyle yetkili makamlar ve hastane tarafından yemek hizmeti ile ilgili alınan kararlar doğrultusunda yemeğin uygun kaplarda paketlenerek servis edilebilecek olması sebebiyle isteklilerin faaliyet konusu içerisinde “paket yemek hizmeti” olması şartının arandığı,
İşe ait Sözleşme Tasarısı’nın aktarılan düzenlemesinden ihale konusu işin süresinin 3 yıl olduğu anlaşılmıştır.
Bir başka ifadeyle anılan düzenlemeyle ihale konusu işte üretilecek yemeğin idare mutfağında üretilecek olduğu, ancak bu mutfakta yemek üretimini engelleyecek mücbir sebeplerin oluşması durumunda veya yemek yapılan mutfağın tadilata girmesi durumu ihtimalinde idarenin yemek üretiminin aksamadan ihtiyacın karşılanmasını teminen yemek üretiminin bazı standartlara ilişkin belgeye sahip, belirlenen kapasitede (söz konusu kapasiteyi gösterir kapasite raporu olan) bir mutfağa sahip olmaları ya da ihale konusu iş süresince bir mutfak kiralamış olmalarını istediği, kendisine ait mutfağı olan isteklilerden sahipliği tevsik eden belgeleri, mutfağı kiralamış olan isteklilerden ise kira sözleşmesini, bu kapsamda kullanılacak mutfağa ait gıda, personel ve ekipmanlara ilişkin ihale ilan tarihinden geriye dönük son 6 (altı) ay içerisinde alınmış analiz raporlarının teklifle birlikte sunmalarını istediği, söz konusu ihtimalin meydana gelmesi durumunda yemeğin paket halinde servis edileceğinden bahisle isteklilerin faaliyet konuları arasında “paket yemek hizmeti” konusunun da bulunmasını istediği anlaşılmıştır.
İncelemeye konu düzenlemenin işin yürütülmesi sırasında (sözleşmenin ifası sırasında) meydana gelmesi kesin olmayan muhtemel bir olay (idare mutfağının kullanılamaması durumu) baz alınarak hizmetin aksamadan devamı amaçlanarak yapıldığı, söz konusu yeterlik kriterlerinin (belirlenen özelliklerde mutfağa sahip olma/mutfağı kiralamış olma, analiz raporlarının teklifle birlikte sunulması, faaliyet konusu arasında paket yemek hizmetinin bulunması) işin yürütülmesi sırasında gerçekleşmesi kesin olmayan bir durum dikkate alınarak istenildiği, ihale konusu işin idare mutfağı kullanılarak yürütülmesinin esas olduğu dikkate alındığında işin yürütülmesi sırasında meydana gelmesi kesin olmayan durumda yemeğin üretileceği mutfağın özelliklerine ve mutfağın temin edilmesine ilişkin yükümlülüğün yeterlilik kriteri olarak belirlenmesinin rekabeti engellediği anlaşıldığından söz konusu doküman düzenlemesinin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’nci maddesine aykırı olduğu ve ihalenin iptal edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılığı belirlenen ihale işlemlerinin düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihalenin iptali gerekmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
İhalelerde mücbir sebeplerin ortaya çıkabileceği durumlar nelerdir?
- Doğal afetler,
- Kanuni grev,
- Genel salgın hastalık,
- Kısmi veya genel seferberlik ilanı,
- Gerektiğinde Kamu İhale Kurumu tarafından belirlenecek benzeri diğer haller.
Mücbir sebep örnekleri nelerdir?
Mücbir sebep durumları farklı alanlarda ve çeşitli olaylarda ortaya çıkabilir. İşte mücbir sebep örneklerinden bazıları:
Doğal afetler: Deprem, sel, yangın, fırtına, kasırga gibi doğal afetler mücbir sebep olarak kabul edilir.
Savaş, iç savaş veya terör saldırısı: Ülke genelinde veya belirli bir bölgede savaş, iç savaş veya terör saldırıları meydana gelmesi mücbir sebep olarak değerlendirilebilir.
Hükümet düzenlemeleri: Hükümetin çıkardığı yasalar, kararnameler veya düzenlemeler sonucunda iş yapma veya sözleşme yükümlülüklerini yerine getirme süreçlerinin etkilenmesi mücbir sebep sayılabilir.
Hastalık salgınları: Özellikle yaygın ve tehlikeli hastalık salgınları (örneğin, COVID-19), faaliyetleri etkileyerek mücbir sebep oluşturabilir.
Mücbir sebep koşulları nelerdir?
Mücbir sebep, hukuki bir ilişkide ortaya çıkan bir olay veya durumdur ve bu olay veya durum üç temel unsur içermektedir.
İlk olarak, mücbir sebep harici bir kaynaktan kaynaklanmalıdır, yani taraflardan veya hukuki ilişkiden bağımsız olmalıdır.
İkincisi, mücbir sebep kaçınılmaz olmalıdır, yani olay veya durumun önlenmesi veya engellenmesi mümkün olmamalıdır.
Son olarak, mücbir sebep öngörülemez olmalıdır, yani tarafların makul öngörüleri dahilinde gerçekleşmesi beklenmemelidir.
Mücbir sebep halinde, ihale yüklenicisi olan mükellef nasıl bir yol izlemelidir?
Mücbir sebep durumunda bir ihale yüklenicisi (mükellef), aşağıdaki adımları izleyebilir:
- İhale sözleşmesindeki mücbir sebep hükümlerini kontrol etmek
- Mücbir sebep durumunu derhal idareye haber vermek
- Mücbir sebebi ispat için ilgili belgeleri sağlamak
- Sözleşme hükümlerine uygun davranmak
